Mimovha ya gezi yi sungule ku duma swinene emalembeni ya sweswinyana, hikwalaho ka ntumbuluko wa yona lowu nga onhiki ntumbuluko ni ku tirha ka yona loku nga durhiki. Hambiswiritano, vanhu vo tala va ha ri ni swivutiso malunghana ni swilaveko swa ku lunghisa mimovha leyi. Xivutiso xin’wana lexi tolovelekeke i loko timovha ta gezi ti lava ku cinca ka oyili ku fana ni tintangha ta tona ta petirolo. Eka xitsalwana lexi, hi ta nghenelela eka nhlokomhaka ya ku cinca ka oyili eka timovha ta gezi na ku lavisisa swilaveko swo hlawuleka swa vuhlayiseki bya mimovha leyi.
Ku twisisa tinjhini ta timovha ta gezi .
Mimovha ya gezi yi sungule ku duma swinene emalembeni ya sweswinyana, laha vanhu vo tala va hlawulaka ndlela yin’wana leyi nga onhiki ntumbuluko ni leyi nga durhiki eka mimovha ya ndhavuko leyi tirhisaka petirolo. Xin’wana xa swiphemu swa nkoka leswi endlaka leswaku timovha ta gezi ti va leti hlawulekeke i tinjhini ta tona. Ku hambana ni tinjhini ta le ndzeni leti pfurhaka leti kumekaka emimovheni leyi tolovelekeke, tinjhini ta timovha ta gezi ti tirha hi nawu lowu hambaneke hi ku helela.
Ngopfu-ngopfu timovha ta gezi leti fambaka hi rivilo lerikulu ti ni timovha ta gezi ta xiyimo xa le henhla leti ti pfumelelaka ku tisa ku hatlisa loku hlamarisaka ni rivilo ra le henhla. Timovha leti ti fambisiwa hi matimba ya gezi lama hlayisiwaka eka tibetiri ta xiyimo xa le henhla, leti hi ntolovelo ti kumekaka ehansi ka fuloro ya movha. Tibetiri ti nyika matimba lama lavekaka yo fambisa movha wa gezi, ti susumeta movha emahlweni hi ku olova.
Xin’wana xa swilo leswinene swa tinjhini ta timovha ta gezi i ku olova ka tona. Ku hambana ni tinjhini ta ndhavuko leti nga ni madzana ya swiphemu leswi famba-fambaka, timovha ta gezi ti ni swiphemu switsongo swinene. Leswi swi hundzuluxela eka ku tshembheka ka le henhla na ku hunguta ku hlayisiwa ka mali eka vini va timovha ta gezi. Ku tlula kwalaho, ti motor ta gezi hi ntumbuluko ti tirha kahle ku tlula ti combustion counterparts ta tona, tani hi leswi ti hundzulaka phesente yale henhla ya eneji leyi hlayisiweke kuva ku famba ka xiviri. Ku tirha kahle loku a ku hunguti ntsena ku tirhisiwa ka mafurha kambe ku tlhela ku hunguta ku humesiwa ka tigasi leti vangaka ku hisa ka misava, leswi endlaka leswaku timovha ta gezi ti va ndlela yo fambisa ya rihlaza.
Mhaka yin’wana ya nkoka ya tinjhini ta timovha ta gezi i ku buluka loku pfuxetaka. Thekinoloji leyi ya vutshila yi pfumelela movha wa gezi ku tirha tanihi jeneretara loko muchayeri a tirhisa maburuku. Ematshan’weni yo hangalasa matimba ya kinetic tanihi ku hisa, tanihi le ka tisisiteme ta ndhavuko ta maburuku, ku buluka loku pfuxetaka ku yi hundzula ku tlhelela eka matimba ya gezi ivi ku yi hlayisa eka betri. Leswi aswi pfuni ntsena ku engetela ndzhawu ya movha kambe switlhela swihunguta ku onhaka eka ti brake pads, leswi endlaka leswaku kuva na swiphemu leswi tshamaka nkarhi woleha.
Hi mayelana na matirhelo, timovha ta gezi ta rivilo lerikulu ti kota ku hatlisa hi ndlela yo hlamarisa hikwalaho ka torque ya xihatla leyi nyikiwaka hi ti motor ta gezi. Ku hambana ni tinjhini ta le ndzeni to hisa, leti lavaka nkarhi wo fika eka torque ya tona ya le henhla, ti- motor ta gezi ti tisa torque leyikulu ku sukela loko muchayeri a tshikilela xipedi xa accelerator. Ku rhumeriwa loku ka matimba hi xihatla ku hundzuluxela eka ntokoto wo tsakisa wo chayela, leswi pfumelelaka lava tsakelaka timovha ta gezi ku tiphina hi ku hatlisa hi xihatla na ku khoma hi ndlela yo hlamula.
Swilaveko swa vuhlayiseki bya timovha ta gezi .
Mimovha ya gezi yi ya yi va nhlawulo lowu dumeke swinene eka vanhu lava nga ni vuxiyaxiya eka mbango ni lava lavaka ku hunguta khaboni ya vona. Loko vanhu votala va endla ku cinca eka mimovha ya gezi, i swa nkoka ku twisisa swilaveko swa nhlayiso leswi taka na ku va na yin’we.
Xin’wana xa swilo swa nkoka leswi faneleke swi tekeriwa enhlokweni loko swi ta emhakeni yo hlayisa movha wa gezi i betri. Ku hambana ni timovha ta ndhavuko leti titshegeke hi petirolo, timovha ta gezi ti fambisiwa hi tibetiri letikulu ta lithium-ion. Tibetiri leti ti lava ku hlayisiwa nkarhi na nkarhi ku tiyisisa matirhelo lamanene na vutomi byo leha. I swa nkoka ku landzelela swiletelo swa muendli wa ku chaja na ku humesa betri ku sivela ku onhaka na ku engetela vutomi bya yona.
Xilaveko xin’wana xo hlayisa timovha ta gezi i ku hlayisa fambiselo ro kufumeta ri ri exiyin’weni lexinene. Betiri ni swiphemu swin’wana swa movha wa gezi swi endla leswaku ku hisa hi nkarhi wa ntirho, naswona fambiselo ro kufumeta leri tirhaka kahle i swa nkoka leswaku ku nga hisi ngopfu. Ku tshamela ku kambela swiyimo swa xitofu na ku tiyisisa ku hangalasiwa loku faneleke i swa nkoka ku papalata timhaka tihi na tihi leti nga vaka kona.
Ku hlayisa mathayere i nchumu wun’wana wa nkoka swinene wa ku va ni movha wa gezi. Mimovha ya gezi yi tiveka hi ku hatlisa ka yona ni torque ya le henhla, leswi nga vekaka ntshikelelo lowu engetelekeke eka mathayere. I swa nkoka ku tshamela ku kambela ntshikelelo wa mathayere, ku rhendzeleka na mathayere, na ku tiyisisa leswaku ya ringanisiwile kahle. Leswi a swi nge antswisi ntsena matirhelo na vukorhokeri bya movha kambe swi ta tlhela swi engetela vutomi bya mathayere.
Ku engetela eka swilaveko leswi swo hlawuleka swa vuhlayiseki, timovha ta gezi ti tlhela ti avelana ku fana ko karhi ni timovha ta ndhavuko. Ku tshamela ku kambela ni ku cinca tifiltara, to tanihi tifiltara ta moya ni tifiltara ta le ndzeni ka khabini, i swa nkoka leswaku ku hlayisiwa khwalithi ya kahle ya moya endzeni ka movha. Ku fambisana na ku cinca ka oyili ka ntolovelo na ku kamberiwa ka maburuku na swona swa laveka eka rihanyo hinkwaro na matirhelo ya movha.
Nhlokomhaka-ntsongo yo hlawuleka 1: Ntirho wa switolwa eka timovha ta gezi .
Emisaveni leyi tshamaka yi ri karhi yi cinca ya thekinoloji ya timovha, timovha ta gezi ti humelerile tanihi xicinci xa ntlangu. Mimovha leyi, leyi fambiwaka hi gezi, yi kume ndhuma hikwalaho ka ntumbuluko wa yona lowu nga onhiki mbango na ku antswisiwa ka ku tirhisiwa ka mafurha. Hambiswiritano, ku na xiphemu xa nkoka lexi tlangaka xiave xa nkoka eku ndlandlamuxeni ka matirhelo na vutomi byo leha bya timovha ta gezi - switolwa.
Switolwa i swilo leswi endleriweke ku hunguta ku hlangana exikarhi ka swiphemu leswi famba-fambaka, xisweswo swi hunguta ku onhaka ni ku handzuka. Eka timovha ta gezi, i swa nkoka swinene ku tiyisisa ku tirha kahle na ku kurisa vukorhokeri. Mimovha ya gezi, ngopfu-ngopfu timovha ta gezi ta rivilo lerikulu, ti titshege hi swiphemu swo hambana-hambana swo tanihi timovha, tibeari ni mabokisi ya tigiya leswaku ti tirha kahle. Switolwa swinyika nsirhelelo wa nkoka eka swiphemu leswi, leswi pfumelelaka ku tirha eka swiyimo swale henhla swa matirhelo.
Xiphemu xin’wana xa nkoka laha switolwa swi tikombaka swi nga ri swa nkoka i le ka movha wa gezi. Ti motor leti i mbilu ya timovha ta gezi, ti hundzula matimba ya gezi ku va matimba ya michini. Ku fikelela matirhelo ya rivilo lerikulu, movha wa gezi wu tirha hi rivilo ra le henhla ro rhendzeleka hi ndlela yo hlawuleka. Switolwa leswi endliweke hi ku kongoma eka ti- motor ta gezi swi hoxa xandla swinene eku hunguteni ka ku hlangana ni ku tumbuluxiwa ka ku hisa, xisweswo swi endla leswaku ku tirha kahle.
Ku tlula kwalaho, switolwa na swona swi hoxa xandla eka ku tirhisiwa ka eneji hi ku angarhela ka timovha ta gezi. Hiku hunguta friction, ti tiyisisa ku lahlekeriwa lokuntsongo ka eneji hi nkarhi wa maendlelo yo hundzula, leswi endlaka leswaku kuva na vutomi bya betri lebyi antswisiweke xikan’we naku tlakuka ka ndzhawu. Leswi i swa nkoka swinene eka timovha ta gezi ta rivilo lerikulu, laha xiphemu xin’wana na xin’wana xa nhlayiso wa eneji xi nga xa nkoka ku fikelela matirhelo ya le henhla.
Ku engetela eka movha wa gezi, switolwa swi tlhela swi tlanga xiphemu xa nkoka eku ndlandlamuxeni ka matirhelo ya swiphemu swin’wana eka timovha ta gezi. Ti bearings, hi xikombiso, ti lava ku cheriwa ka mafurha hi ndlela leyi humelelaka leswaku ti hunguta ku hlangana na ku tiyisisa ku rhendzeleka loku rhetaka. Hilaha ku fanaka, mabokisi ya tigiya, hambileswi ma nga talangiki ngopfu eka timovha ta gezi, ma lava switolwa leswaku ma sivela ku onhaka loku tlulaka mpimo ni ku hlayisa ntirho lowunene.
Swi fanerile ku xiya leswaku ku hlawuriwa ka xitofu lexi faneleke i swa nkoka swinene eka ku tirha kahle ka timovha ta gezi. Switolwa leswingana ku tiya ka mahiselo yale henhla xikan’we na viscosity yale hansi switsakeriwa ku tiyisela swiyimo swa rivilo lerikulu na mahiselo lawa ya hlanganaka na mimovha leyi. Ku engetela kwalaho, switolwa leswi nga onhiki ntumbuluko swi ya swi duma, swi fambisana ni ntumbuluko wa timovha ta gezi leti nga ni vuxiyaxiya eka mbango.
Nhlokomhaka-ntsongo yo hlawuleka ya 2: Ku hambana ka vuhlayiseki exikarhi ka timovha ta gezi ni ta petirolo .
Mimovha ya gezi yi kumile ndhuma leyikulu eka malembe ya sweswinyana hikwalaho ka mimpfuno ya yona yo tala, ku katsa na ku hoxa xandla ka yona eka ku hunguta ku humesiwa ka khaboni na ku tirha kahle ka mali hi nkarhi wo leha. Kambe loko swi ta eka ku lunghisa, timovha ta gezi ti hambana ni vatirhi-kulobye lava tirhisaka petirolo. Ku twisisa ku hambana loku ka nhlayiso i swa nkoka eka vini ku tiyisisa matirhelo lamanene na vutomi byo leha bya mimovha ya vona.
Yin’wana ya ku hambana lokukulu exikarhi ka timovha ta gezi ni ta petirolo yi le ka powertrain ya tona. Mimovha ya gezi yi fambisiwa hi tibetiri ta xiyimo xa le henhla, kasi timovha ta petirolo ti titshege hi tinjhini ta le ndzeni leti pfurhaka. Ku hambana loku ka xisekelo ku khumba swilaveko swa nhlayiso wa tinxaka letimbirhi ta mimovha. Eka movha wa gezi, betri i xiphemu xa nkoka lexi lavaka ku vekiwa tihlo nkarhi na nkarhi ni ku hlayisiwa. Swi ringanyetiwa ku landzelela swiletelo swa muendli wa ku hlayisa betri, leswi nga ha katsaka ku kamberiwa nkarhi na nkarhi, ku pfuxetiwa ka software, na ku ringaniseriwa ka betri.
Mhaka yin’wana ya nkoka ya ku hlayisa mimovha ya gezi i ku chaja switirhisiwa. Ku hambana ni timovha ta petirolo leti nga cheriwaka mafurha exitichini xin’wana ni xin’wana xa petirolo, timovha ta gezi ti lava ku nghena eka switichi swo chaja. Vini va fanele ku tiyisisa leswaku va na mfikelelo wo olova eka tindhawu to hakela, ku nga va ekaya kumbe hi ku tirhisa netiweke ya switichi swo hakela swa mani na mani. Ku tshamela ku kambela tikhebulu to chaja na swihlanganisi ku vona loko ku ri na ku onhaka kumbe ku onhaka na swona i swa nkoka ku sivela timhaka tihi na tihi leti nga vaka kona to chaja.
Ku tlula kwalaho, timovha ta gezi ti ni swiphemu switsongo leswi famba-fambaka loko ti pimanisiwa ni timovha ta petirolo, leswi endlaka leswaku ku hunguteka swilaveko swa vuhlayiseki. Ku antswa loku ku vangiwa ngopfu hi ku pfumaleka ka njhini ya le ndzeni ya ku hisa leyi nga na swiphemu swo tala leswi fambafambaka. Leswi swiphemu switsongo leswi faneleke swi hlayisiwa, timovha ta gezi hi ntolovelo a ti lavi ku tirhisiwa ngopfu naswona ti ni minkarhi ya le hansi ya ku tsandzeka ka michini.
Hambiswiritano, i swa nkoka swinene ku xiya leswaku timovha ta gezi ta ha lava ku hlayisiwa nkarhi na nkarhi ku tiyisisa matirhelo ya tona lamanene. Leswi swi katsa ku kamberiwa ka ntolovelo ka fambiselo ra maburuku, mathayere ni swiphemu swa ku yimisiwa. Ku engetela kwalaho, ku hlayisa tisisiteme to kufumela ni ku kufumeta ta movha wa gezi ti ri exiyin’weni lexinene i swa nkoka leswaku ku hlayisiwa matirhelo ya betri. Ku landzelela xiyimiso xa nhlayiso lexi ringanyetiweke xa muendli i swa nkoka swinene ku kuma timhaka tihi na tihi leti nga vaka kona ti nga si va swiphiqo leswikulu.
Mahetelelo
Tinjhini ta timovha ta gezi ti nyikela ku olova, ku tirha kahle, ku buluka loku pfuxetaka ni ku tirha loku hlamarisaka. Tanihi leswi nhluvuko wu endliwaka eka thekinoloji ya mimovha ya gezi, hi nga langutela swivumbeko swo tala swa vutumbuluxi na matirhelo lama antswisiweke. Ku hlayisa betri hi ndlela leyinene, ku hlayisa fambiselo ro kufumeta, ku hlayisa mathayere ni ku kamberiwa ka ntolovelo i swa nkoka leswaku vini va timovha va gezi va endla leswaku mimovha ya vona yi tshama yi ri karhi yi famba kahle. Switolwa swi hoxa xandla swinene eku antswiseni ka matirhelo, ku tirha kahle ni ku hanya nkarhi wo leha ka timovha ta gezi, ngopfu-ngopfu ta rivilo lerikulu. Mimovha leyi yi titshege ngopfu hi switolwa leswaku yi hunguta ku hlangana, yi hunguta ku onhaka ni ku cinca ka eneji hi ndlela leyinene. Ku hlayisa timovha ta gezi swi hambana swinene na timovha ta petirolo, laha ku hlayisiwa ka betri nkarhi na nkarhi na ku fikelela switirhisiwa swo chaja swi lavekaka eka timovha ta gezi. Ku twisisa swilaveko swo karhi swa nhlayiso wa timovha ta gezi ta rivilo lerikulu i swa nkoka eka vini va yona.
