Bi diɲɛ kɔnɔ min bɛ teliya, jagokɛlaw bɛ ka fɛɛrɛ kuraw ɲini tuma bɛɛ walasa k’u ka baara kɛcogo ɲɛ ani ka dɔ bɔ u ka sigida lakanani na. O fura sugu dɔ min ye fanga sɔrɔ kosɛbɛ nin san laban ninnu na, o ye kuran doni saba ye. Nin bi tacogo in bɛ nafa caman di minnu b’a kɛ sugandili ye min bɛ mɔgɔ ɲɛnajɛ jagokɛlaw fɛ, u hakɛ bɛɛ la.
Sigida nafaw .
Kuran doni saba bɛ ka fɛn caman sɛmɛntiya an bɛ miiri cogo min na bolifɛnko la ani a bɛ nɔ min bila sigida la. Ni haminanko bɛ ka bonya fiɲɛ nɔgɔli ni gazi bɔli la, fɛɛrɛ wɛrɛw sɔrɔli laadalata la, o kɛra ko kɔrɔba ye. Kuran doni saba bɛ fura di min tɛ dan kabon sennabɔli dɔrɔn ma, nka a bɛ nafa caman fana di sigida ma.
Kuran doni-ta-minɛnw nafa caman minnu bɛ sigida la, olu dɔ ye u ka zeru-bɔ-fɛn ye. A tɛ i n’a fɔ mobili kɔrɔw minnu bɛ u jigi da fɛnɲɛnamafagalanw kan, o wotoroninw bɛ baara kɛ kuran dɔrɔn de kan. O kɔrɔ ye ko u tɛ nɔgɔ juguw bɔ i n’a fɔ gazi ɲuman, azote ɔkisidi walima fɛnɲɛnamafagalanw ka don fiɲɛ kɔnɔ. Ni aw ye kuran doni saba sugandi bolifɛnko magow kama, mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ ni jagokɛlaw bɛ se ka dɛmɛ don walasa ka fiɲɛ hakɛ ɲɛ ani ka dɔ bɔ sigida bɛɛ la.
Ka fara a kan ko a tɛ bɔnɔgɔla, kuran doni saba fana bɛ fanga sɔrɔ. Ni ɲɛtaa kɛra batiriw ka fɛɛrɛbɔ la, o wotoroninw bɛ se ka taa yɔrɔ janw na k’a sɔrɔ u ma wajibiya ka charge (wari) kɛ tuma caman. O fanga sabatili tɛ kuran fanga dɔgɔya dɔrɔn, nka a bɛ dɔ bɔ fana fɛnɲɛnamafagalanw ɲinini na minnu bɛ kɛ ka caya mobili kɔrɔw kɔnɔ. Ni i y’i jigi da fanga kura sɔrɔyɔrɔw kan walasa ka batiri sabatilenw charge, i n’a fɔ tile walima fiɲɛ fanga, sigida nafaw bɛ bonya ka taa a fɛ.
Ka fara o kan, kuran doni saba bɛ dɛmɛ ka sirako gɛlɛya dɔgɔya ani mankan nɔgɔli. Ni u bonya ka dɔgɔ ani ni u bɛ se ka manɛw kɛ sira misɛnninw fɛ, o wotoroninw bɛ se ka dugubaw taama ka ɲɛ, hali ni mɔgɔw bɛ taa waati min na. Ni baara kɛra ni kuran doni saba ye walasa ka kilomɛtɛrɛ labanw lase walima ka taa ni u ye waati kunkurunnin kɔnɔ, jagokɛlaw bɛ se ka dɛmɛ don walasa ka mobili kɔrɔw hakɛ dɔgɔya sira kan. O fana bɛ na ni sirako gɛlɛya ni mankan nɔgɔyali ye, ka dugu sigida hɛrɛma ni sabatili lase mɔgɔw ma.
Kuran doni saba nafa minnu bɛ sigida la, olu bɛ tɛmɛ fiɲɛ hakɛ ni fanga sɔrɔcogo kan. U baara fana bɛ yiriwali sabatili sabati ani ka dɛmɛ don ka ɲɛsin sɔrɔko jɛlen ma. Ni u ye wari bila kuran doni saba la, jagokɛlaw bɛ se k’u ka cɛsiri jira sigida lakanani na ani k’u ka baara kɛtaw bɛn ni wale sabatilenw ye. O tɛ dan u ka taamasiyɛn ja bonya dɔrɔn ma, nka a bɛ kiliyanw fana sama minnu bɛ sigida lakana, minnu bɛ ka fɛn wɛrɛw ɲini minnu bɛ se ka kɛ fɛn wɛrɛw ye, minnu bɛ se ka kɛ fɛn wɛrɛw ye.
Musow ka musakaw ni u ka baarakɛcogo ɲuman .
Musaka dɔgɔyali ni baarakɛcogo ɲuman ye fɛn nafama fila ye, jagokɛlaw b’u cɛsiri tuma bɛɛ walasa ka minnu sɔrɔ. O kuntilenna ninnu sɔrɔcogo dɔ ye ka kuran doni saba baaracogo jateminɛ. O mobili minnu tɛ fɛn tiɲɛ, olu ye mɔgɔw kanu kosɛbɛ san laban ninnu na k’a sababu kɛ u nafa caman ye.
Kuran doni saba nafa jɔnjɔn dɔ ye u ka musaka dɔgɔyali seko ye. Laadalata bolifɛnw, i n’a fɔ wotoro walima kamiyɔnw, olu bɛ fɛn sɔngɔ gɛlɛnw de wajibiya walasa u ka baara kɛ. O ni kuran doni saba bɛ tali kɛ kuran na, o min ka teli ka kɛ fɛɛrɛ ye min sɔngɔ ka nɔgɔn. Ni u jiginna kuran saba la, jagokɛlaw bɛ se ka dɔ bɔ kosɛbɛ u ka sɛnɛfɛnw musakaw la, o bɛ na ni musaka caman bɔli ye waati jan kɔnɔ.
Ka fara o kan, kuran doni saba bɛ dɔ fara baarakɛcogo ɲuman kan dugubaw kɔnɔ. Ni mɔgɔw bɛ ka ɲɔgɔn sɔrɔ dugubaw kɔnɔ, ka mɔgɔw lafili sirako siratigɛ la, o bɛ se ka kɛ wale ye min bɛ waati caman ta ani min bɛ musaka caman bɔ. Nka, kuran sabatilenw, n’u bonya ka dɔgɔ ani u ka manɛw bɛ se ka tɛmɛ yɔrɔw la minnu falen don mɔgɔw la, olu bɛ se ka tɛmɛ nɔgɔya la. O tɛ waati dɔrɔn kisi, nka a bɛ fɛnw lasecogo ɲuman fana ɲɛ, o bɛ jagokɛlaw bila ka baara kɛ kiliyan caman ye waati kunkurunnin kɔnɔ.
Ka fara musaka dɔgɔyali n’a kɛcogo ɲuman kan, kuran doni saba bɛ kɛ sababu ye ka sigida kɛ yɔrɔ ye min falen bɛ jiriw la. U bɛ baara kɛ kuran dɔrɔn de kan, o mɔbiliw bɛ fɛnɲɛnamafagalanw bɔ, ka gazi bɔlenw dɔgɔya. Nin fan min tɛ fɛn tiɲɛ, o tɛ bɛn dɔrɔn ni sabatili kuntilenna ye, nka a bɛ dɔ fara fana ka ɲɛsin tɔn dɔ tɔgɔ ma ko jɛkulu min bɛ sigida lakana. Kunnafoni minnu bɛ sɔrɔ u ka sugandili la sigida la, olu bɛ u hakili to sigida la, wa jagokɛyɔrɔ minnu bɛ sabatili bila jɔyɔrɔ fɔlɔ la, olu ka teli ka u ka dannaya ni u ka kantigiya sɔrɔ.
Tagalen yɛ, Kuran doni saba bɛ se ka musaka wɛrɛw fana di gɔfɛrɛnaman ka dusudonw fɛ minnu bɛ se ka kɛ. Dugu ni jamana caman bɛ dɛmɛ walima impositi nafaw di jagokɛlaw ma minnu bɛ taa ni bolifɛnw ye minnu bɛ sigida lakana. Ni u ye nafa sɔrɔ o dusudonw na, tɔnw bɛ se ka dɔ bɔ u ka baara musakaw la ka taa a fɛ, ka u ka sɔrɔw ɲɛ ka taa a fɛ.
Sosiyete ka ko kɛlenw .
Bi diɲɛ kɔnɔ min bɛ ka Changé teliya la, sigidamɔgɔw ka ɲɛtaa hakilina ye jateminɛba sɔrɔ. Mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ, jɛkuluw walima fɛɛrɛw bɛ nɔ min bila sigida bɛɛ lajɛlen ka ɲɛtaa n’a yiriwali la, o bɛ o jira. Yɔrɔ kelen min na, mɔgɔw bɛ se ka nɔ bila mɔgɔw la, o ye kuran doni saba wuliliko ye.
Kuran doni saba ye bolifɛnko ye min bɛ fɛn kura don ani min tɛ fɛn tiɲɛ, min bɛ ka fɛnw lasecogo caman sɛmɛntiya. Ni zeru bɔli ni gazi bɔlenw ka dɔgɔ n’i y’a suma ni laadala mɔbiliw ye, o wotoroninw tɛ nɔgɔya dɔrɔn dɔgɔya, nka u bɛ kɛ sababu ye fana ka siniɲɛsigi sabatilen sɔrɔ. U nafa ka bon kɛrɛnkɛrɛnnenya la dugubaw kɔnɔ, mɔgɔw ka ca yɔrɔ minnu na, sirako gɛlɛya ni fiɲɛ nɔgɔli ye haminankobaw ye.
Kuran doni wotoroninw bɛ se ka ye cogo min na, o bɛ se ka ye cogo caman na. A fɔlɔ, u bɛ fura di gɛlɛya min bɛ ka bonya ka taa a fɛ, n’o ye ka se ka jiginni laban kɛ. Ni ɛntɛrinɛti jago cayara, fɛnw dicogo ɲuman ni waati bɛnnen ɲinini cayara kosɛbɛ. Kuran doni saba bɛ fɛɛrɛ dɔ di min musaka ka dɔgɔ ani min bɛ se ka kɛ ka fɛnw lase, kɛrɛnkɛrɛnnenya la dugubaw kɔnɔ minnu falen don mɔgɔw la, mobili belebelebaw bɛ kɛlɛ kɛ yɔrɔ minnu na walasa ka taama. Ni o saba bɛ se ka fɛnw lasecogo nɔgɔya, o bɛ kɛ sababu ye ka kiliyanw wasa ani ka fɛnw ci waati dɔgɔya.
Ka fara o kan, kuran doni saba bɛ se ka baarakɛyɔrɔw dabɔ, kɛrɛnkɛrɛnnenya la mɔgɔ kelen-kelen minnu bɛ sigida dɛsɛlenw na. Ni bolifɛn sabatili fɛɛrɛw ɲinini bɛ ka bonya, mago bɛ mɔgɔ setigiw la walasa u ka se ka o bolifɛnw baara ani ka u ladon. O bɛ se ka kɛ sababu ye ka baara daminɛ fɛn dilanni, ladonni, ani fɛnw labɛnni siratigɛ la, ka sɔrɔko siraw di sigida lamininenw ma.
Kuran doni-ta-minɛnw bɛ nɔba wɛrɛ min bila sigida la, o ye u ka dɛmɛ ye mankan nɔgɔli dɔgɔyali la. A tɛ i n’a fɔ laadalata mobili minnu bɛ baara kɛ ni fɛnɲɛnamafagalanw ye, kuran wotoroninw bɛ baara kɛ ni dusu ye, ka mankanw dɔgɔyali dɔgɔya sigiyɔrɔw la. O bɛ se ka mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ ka ɲɛnamaya kɛcogo ɲɛ kosɛbɛ dugu sigidaw la, mankan nɔgɔli ye gɛlɛya ye min bɛ sɔrɔ tuma caman na.
Kuncɛli
Kuran doni saba bɛ nafa caman di sigida ma, i n’a fɔ zeru bɔli, fanga sɔrɔcogo ɲuman, sirako gɛlɛya dɔgɔyali, ani mankan nɔgɔli. U bɛ ka fɛnw ni mɔgɔw tacogo caman sɛmɛntiya ka taa siniko la min ka ɲi ani min bɛ sabati. Ka fara o kan, nin wotoro saba ninnu ye fura ye min bɛ se ka kɛ jagokɛlaw bolo minnu b’a fɛ ka musakaw bɔ ani ka baara kɛcogo ɲɛ. U musaka ka dɔgɔ baara la, u bɛ se ka manɛw kɛ nɔgɔya la yɔrɔw la minnu falen don mɔgɔw la, wa u bɛ nɔ ɲuman bila sigida la. Ni u ye kuran doni saba minɛ, tɔnw bɛ se k’u ka wariko kɛcogo ɲɛ ka sɔrɔ ka dɛmɛ don siniɲɛsigi sabatili la. Ka fara o kan, nin wotoronin ninnu tɛ dɔrɔn ka jiginni fɛɛrɛw sɛmɛntiya, nka u bɛ nɔ ɲuman bila sigida la fana. U bɛ kɛ yɔrɔ ye min tɛ sigida tiɲɛ, u bɛ se ka kilomɛtɛrɛ laban gɛlɛyaw ɲɛnabɔ, u bɛ se ka baara daminɛ, ani ka mankan nɔgɔli dɔgɔya. Kuran doni saba tali ka caya, o nafa ka bon kosɛbɛ sigida sabatili ni sigida kunkankow kuntilenna sɔrɔli la.
